Ahmet Kaya Bakış (**)
1. GİRİŞ VE KAPSAM
Fatura gerek günlük hayatta gerekse ticari hayatta sıklıkla karşımıza çıkan, son derece önemli bir hukuki belgedir. Zira faturaların ilgili kişilere tebliğ edilip edilmediği hususu hukukumuzda önemli bir yere sahip olup buna bağlanan sonuçlar da farklılık arz etmektedir. Bu makalemizde muhataba faturanın tebliği, fatura ilgililerinin yükümlülükleri ve hakları üzerinde durulacaktır.
2. FATURANIN TEBLİĞİ
Faturaların tebliği birden fazla yol ile yapılabilmekle birlikte tebliği de herhangi bir şekle bağlı değildir. Nitekim Yargıtay 23. hukuk Dairesi 2015/7613, E. 2016/190 Karar sayılı kararında bunu açıkça ve ifade etmiş ve tebliğin hem yazılı hem de sözlü yapılabileceğine değinmiştir. Yargıtay’ın bu kararı göz önüne alındığında fatura tebliği:
a) Muhatap hazır ise elden, değilse herhangi bir şekilde,
b) Noter aracılığıyla,
c) İmza karşılığı elden tebliğ ile,
d) Telgraf veya teleks yolu ile,
e) PTT aracılığıyla ya da faks çekilerek,
f) Güvenli elektronik imza veya elektronik posta yoluyla
olmak üzere 6 farklı şekilde yapılabilir.
3. GÖNDERİM YÖNTEMİNE GÖRE FATURA TÜRLERİ
Gönderim yöntemine bağlı olarak basılı ve dijital olmak üzere 2 çeşit fatura vardır:
a) Basılı fatura, yetkili matbaalarda standartlara uygun olarak basılmış olan faturadır. Matbu fatura olarak da bilinmektedir.
b) Dijital fatura, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın belirlediği standartlarda, bir faturada yer alması gereken bilgilerin yer aldığı, alıcı ve satıcı arasındaki iletiminin Gelir İdaresi Başkanlığı üzerinden gerçekleştirildiği elektronik faturalardır. Dijital faturalar, kâğıt faturalarla aynı hukuki özelliklere sahiptir. E-Fatura ve E-Arşiv Fatura olmak üzere iki çeşit dijital fatura mevcuttur.
ba) e-Fatura, elektronik fatura mükelleflerine düzenlenen dijital faturadır. Faturanın elektronik ortamda oluşturularak alıcıya elektronik ortamda gönderilmesi ve muhafaza edilmesidir.
bb) e-Arşiv fatura, e-Fatura mükellefi olmayan kişi ve kuruluşlara düzenlenen dijital faturadır. E-Arşiv Fatura sisteminde, E-Fatura’dan farklı olarak, oluşturulan faturalar, Gelir İdaresi Başkanlığı üzerinden alıcısına ulaştırılmaz.
397 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde de belirtildiği üzere, elektronik fatura kâğıt faturadan farklı bir belge türü olmayıp, kâğıt fatura ile aynı hukuki niteliklere sahiptir. Bu kapsamda elektronik ortamda düzenlenen faturaların da malın teslimi ve/veya hizmetin ifasından itibaren yedi gün içerisinde düzenlenmesi gerektiği açıktır. Geriye doğru düzenlenen faturalarda 7 günlük azami fatura düzenleme süresinin aşılmaması konusu mükellefler açısından dikkat edilmesi gereken bir husustur.
4) FATURA TEBLİĞİNDE SÜRELER
Elektronik tebligat başlıklı madde 7/a fıkra 1 uyarınca tebligata elverişli bir elektronik adres vererek bu adrese tebligat yapılması istenen kişiye, elektronik tebligat yapılabilir. 2. fıkra uyarınca ise, anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlere elektronik yolla tebligat yapılması zorunludur. Birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre elektronik yolla tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması hâlinde bu Kanunda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılır.
Elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
Fatura bir ispat vasıtası olarak önemli delildir. Bu sebeple içeriği doğru ve mal tesliminden itibaren 7 gün içinde düzenlenmesi ve mutlaka karşı tarafa elden ya da posta yolu ile tebliğ edilmesi gereken bir belgedir. Fatura eline geçen kişi 8 gün içinde itiraz etmediği takdirde içeriğini kabul etmiş sayılır. Bu süre elektronik yolla tebligat yapılan yerlerde beşinci günün sonunda başlar.
5) SONUÇ
Tahsilat genel tebliği uyarınca düzenlenen bir faturanın hüküm ifade edebilmesi için karşı tarafa tebliği zorunlu olup, bu tebliğin posta yolu ile ya da elden yapılması mümkündür. Düzenlenen bir faturanın geçerli olabilmesi için alt nüshasının faturayı alan tarafından imzalanması gerekir. Zira bu husus faturayı alanın faturadan haberdar olduğunu gösterdiği için önem arz eder. Karşı tarafa tebliğ edilmeyen yani ulaştırılmayan faturanın içeriğinin kesinleştiğinden söz edilemez. Faturanın karşı tarafa tebliğ edilip, Türk Ticaret Kanunu’nun 21/2 maddesine göre itiraz edilmemesi halinde içeriğinin kesinleşmesi söz konusu olur. Keza, irsaliyeli fatura da “sevk irsaliyesi” ve “fatura” yerine geçen, her ikisinin bir resmi bir belge olup, aynı fatura gibi karşı tarafa ulaştığında hüküm ifade etmektedir.
Aynı zamanda 433 Sıra Nolu V.U.K. Genel Tebliğine göre, bu tebliğ kapsamında elektronik ortamda oluşturulan faturanın, alıcısına kâğıt olarak gönderilen veya elektronik ortamda iletilen şekli belgenin aslı, düzenleyen tarafından muhafaza edilen elektronik hali ise ikinci nüsha hükmündedir. Bu tebliğ kapsamında Başkanlıktan e-arşiv izni alan mükellefler, elektronik ortamda oluşturdukları faturayı elektronik ortamda muhafaza ederler. Faturanın asıl nüshasının olması önemlidir. Faturaların fotokopileri ve proforma faturalar geçersizdir. Faturanın aslı yani ilk nüshası kaybolmuş ise ikinci ya da üçüncü nüshadan fotokopi alınır ve “Aslı gibidir” kaşesi basılarak yetkili kişiler tarafından imzalanır. Yurt dışından gelen faturaların orijinal olup olmadığına bakılmaz.
(*) Makale, öğrenci stajyerimizin çalışmaları kapsamında, proje ödevi olarak hazırlanmıştır. Otto Avukatlık ve Arabuluculuk’un genel yayın kriterlerine uygun olmayabilir.
(**) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi 4. Sınıf Öğrencisi.
Uyarı: Bu sayfada yer alan bilgi ve görüşler genel bilgilendirme ve akademik katkı amaçlıdır. Otto Avukatlık ve Arabuluculuk’un görüşlerini yansıtmayabilir. Hukukun dinamik bir alan olması sebebiyle sitede yer alan bilgi ve görüşler güncelliğini yitirebilir. Sitede yer alan yazılar, o alandaki hâkim doktrini veya yaygın yargısal uygulamaları yansıtmayabilir, yazarın kendi hukuki kanaatlerini içerebilir. Bu sitede yer alan bilgi ve hukuki görüşler hukuki tavsiye değildir ve bu içeriklerin hukuki tavsiye niteliğinde olması amaçlanmamıştır. Özgün durumlar için profesyonel hukuki destek alınması tavsiye edilmektedir. Sitedeki bilgi ve görüşlerin somut olaylara uygulanmasının neticelerinden Otto Avukatlık ve Arabuluculuk veya ilgili yazının yazarı sorumlu değildir. Bilgilerinize sunarız.
